(১)
কথাবোৰ সি ক’ব নোৱৰাকৈ টান নাছিল ,অথচ তাই বুজিব পৰাকৈ সহজো নাছিল ৷ লাইব্ৰেৰীৰ শেষৰ চকীখন হয়তো তাইৰ প্ৰিয় ৷ সিদিনা প্ৰথম দেখিছিল তাইক ৷ সি গৈ পোৱাৰ আগতেই বহি আছিল ৷ চকুযুৰি দেখা নাছিল ৷ বাওঁফালৰ চুলিকোচাই মুখখন আধা ঢাকি ৰাখিছিল ৷ কাণত হয়তো বাজি আছিল প্ৰতীক কুহাদ; হয়তো জুবিনৰ কোনো পুৰণা গান ! হেলনীয়া বেলিৰ শেষৰ ভাগ পোহৰ হয়তো তাইৰ মুখতে পৰিছে ৷ তথাপি মুখখন ঘূৰোৱা নাই ৷ শুলেই নেকি বাৰু হাতখনত ভেঁজা দি ! কলমটো লৈ ইমান সময়ে আঁক বাঁক কৰি থকা বহীখনলৈ চকু যোৱাত হে মনত পৰিল সি ইয়ালৈ কিয় আহিছিল ৷ এপলক তাইলৈ চাই দীঘল হুমুনিয়াহ এটা কাঢ়ি কিতাপখন মেলি ল’লে ৷ অংকৰ সমীকৰণ মিলাই কেতিয়ানো সময় বাগৰিল গ’মেই নাপালে ৷ মুৰ উঠাই দেখে, তাই নাই ! চকীখনতে বহি মুৰ দাঙি ইফাল সিফাল চালে ৷ নাই ৷ কিয় গ’ম নাপালে বাৰু সি !
ক্লাছ শেষ হোৱা মাত্ৰকে দৌৰা দৌৰিকৈ লাইব্ৰেৰী পালেগৈ সি ৷ মুখখন কিজানিবা আজি দেখেই ! আজিও সেইখন চকীতেই বহি আছে তাই ৷ ৰ’দৰ পোহৰত ৰঙচুৱা চুলিকোচা আৰু অলপ বেছি ৰঙা দেখাইছে ৷ অবিন্যস্ত চুলিকোচা মাজে মাজে আঙুলিৰে লিৰিকি বিদাৰি কলমটোলৈকেই চাইছে ৷ এনেই কলম এটা খোজাৰ অজুহাতত মাতিবলৈ তাইৰ কাষৰ চকীখনো নাপালে নহয় ,চেহ ! নাম সোধাতো দূৰৰে কথা, বেচেৰা মুখখন দেখাৰ সৌভাগ্য হোৱা নাই ৷ চকুযুৰি দেখিলে জানো পাৰিব নামটো সুধিব ? কিছুমান সমীকৰণ সমাধান কৰাটো মস্কিল ৷ ঠাণ্ডাটোও বৰকৈ পৰিছে ৷ ভৰিৰপৰা কঁপনি এটা লাহে লাহে অনুভৱ হৈছে ৷ সমীকৰণবোৰ মিলি অহা নাই ৷ এতিয়া কোনোবাই কবিতা এটা গাই শুনোৱাহেঁতেন ৷ এই ঠিক "তুমি উজুতি খালা আৰু মই বুকুত বিষ এটা অনুভৱ কৰিলো" ধৰণৰ কিবা এটা ৷ কিবা লিখিছে তাই ৷ মাজে মাজে কলমতো কামুৰি বহি থাকে কিবা ভাবি ৷ কাষৰ খিৰিকিখনেৰে পাত সৰি লঠঙা হোৱা গছজোপালৈ একেথৰে চাই ৰয় ৷ নিৰস ডাল কেইটালৈ চাই সি ভাৱে তাৰ জীৱনটোও চোন তেনেকৈয়েই চলি আছে ৷ সেউজীয়াবোৰ ক’ত জানো লুকাল ৷ এপাকত উঠি গ’ল কিতাপৰ ৰেকবোৰৰ মাজলৈ ৷ সিও উঠি গ’ল কিতাপ বিচাৰি ৷ নে ডুবিব পৰাকৈ এখন সাগৰ বিচাৰি ? সমুখত কিন্তু তেতিয়াৰপৰা কিতাপখন ওলোটাকৈ মেলা আছিল ৷ ভাবিছিল হিন্দী চিনেমাৰ দৰে দুয়ো খুন্দা খাব ৷ সি এপলক চাই ৰ’ব সাগৰ বিচাৰি। তাইৰ হাতৰ পৰা পৰি যোৱা কিতাপখন "sorry" বুলি কৈ তুলি দিব ৷ তাৰখন বাৰু সি নিজেই তুলি ল’ব; বৰ এটা প্ৰত্যাশা নাৰাখে সি ৷ কিন্তু এই 'কিন্তু’বোৰ ! তাই বৰ সাৱধান ৷ খুন্দা খোৱাৰ পৰ্যায়টোও আহি নাপালে ৷ বেচেৰা হীৰুদাৰ কবিতাৰ কিতাপ এখন বুকুত সাৱটি অংকৰ কিতাপখনৰ ওপৰত থ’লে ৷ তাৰ হঠাৎ মনত পৰিল ,ক’ৰবাত পঢ়িছিল, "প্ৰেমে অংক ভুল কৰে, কিন্তু কবিতা ভাল লিখে ৷" হাঁহি দিলে ৷ সিও লিখিব কবিতা ৷
" ফাগুন ফাগুন লগা দুপৰীয়াবোৰত
ধূলি হৈ উৰি ফুৰা ৰাঙলী হাঁহিবোৰ
তোৰেই নাছিল জানো ?
ফাগুনে কাণে কাণে কৈছিল
তোৰ ঢৌ খেলা চুলিকোচাৰে হেনো
সপোন বাগৰে ৷
যেতিয়া সুধিছিল, " শিমলু ভাল পাৱ নে মদাৰ ?"
কিয় জানো এজাৰজোপা বৰকৈ ফুলিছিল !
সাগৰ বিচাৰি বাট হেৰুওৱা ডৰিকণা মই ৷
তই নিমিলা অংকৰ সমীকৰণ ৷
লগ নলগা বৃত্তৰ দুটা বিন্দু আমি !"
...নাই আজিও নাই তাই ৷ কেতিয়া জানো উঠি গ’ল ৷ ঠিকেই ,লগ নলগা বৃত্তৰ দুটা বিন্দু ৷ লাইব্ৰেৰীত মানুহ বুলিবলৈ আঙুলিৰ মূৰত গণিব পৰাকৈ কেইজনমান ৷ ঠাণ্ডাও বাঢ়িছে নহয় ৷ সি লাহেকৈ তাই বহা চকীখনৰ ওচৰলৈ উঠি গ’ল ৷ হাতত কবিতাটো ৷ কিতাপখন টেবুলতেই এৰি থৈ গৈছে ৷ অলপ পাছত সেইখন আকৌ ৰেকৰ হাজাৰখন কিতাপৰ মাজত হেৰাই যাব ৷ হয়তো আধা পঢ়া কিতাপখন এদিন তাই আকৌ বিচাৰি উলিয়াই পঢ়িব !
(আগলৈ)
কথাবোৰ সি ক’ব নোৱৰাকৈ টান নাছিল ,অথচ তাই বুজিব পৰাকৈ সহজো নাছিল ৷ লাইব্ৰেৰীৰ শেষৰ চকীখন হয়তো তাইৰ প্ৰিয় ৷ সিদিনা প্ৰথম দেখিছিল তাইক ৷ সি গৈ পোৱাৰ আগতেই বহি আছিল ৷ চকুযুৰি দেখা নাছিল ৷ বাওঁফালৰ চুলিকোচাই মুখখন আধা ঢাকি ৰাখিছিল ৷ কাণত হয়তো বাজি আছিল প্ৰতীক কুহাদ; হয়তো জুবিনৰ কোনো পুৰণা গান ! হেলনীয়া বেলিৰ শেষৰ ভাগ পোহৰ হয়তো তাইৰ মুখতে পৰিছে ৷ তথাপি মুখখন ঘূৰোৱা নাই ৷ শুলেই নেকি বাৰু হাতখনত ভেঁজা দি ! কলমটো লৈ ইমান সময়ে আঁক বাঁক কৰি থকা বহীখনলৈ চকু যোৱাত হে মনত পৰিল সি ইয়ালৈ কিয় আহিছিল ৷ এপলক তাইলৈ চাই দীঘল হুমুনিয়াহ এটা কাঢ়ি কিতাপখন মেলি ল’লে ৷ অংকৰ সমীকৰণ মিলাই কেতিয়ানো সময় বাগৰিল গ’মেই নাপালে ৷ মুৰ উঠাই দেখে, তাই নাই ! চকীখনতে বহি মুৰ দাঙি ইফাল সিফাল চালে ৷ নাই ৷ কিয় গ’ম নাপালে বাৰু সি !
ক্লাছ শেষ হোৱা মাত্ৰকে দৌৰা দৌৰিকৈ লাইব্ৰেৰী পালেগৈ সি ৷ মুখখন কিজানিবা আজি দেখেই ! আজিও সেইখন চকীতেই বহি আছে তাই ৷ ৰ’দৰ পোহৰত ৰঙচুৱা চুলিকোচা আৰু অলপ বেছি ৰঙা দেখাইছে ৷ অবিন্যস্ত চুলিকোচা মাজে মাজে আঙুলিৰে লিৰিকি বিদাৰি কলমটোলৈকেই চাইছে ৷ এনেই কলম এটা খোজাৰ অজুহাতত মাতিবলৈ তাইৰ কাষৰ চকীখনো নাপালে নহয় ,চেহ ! নাম সোধাতো দূৰৰে কথা, বেচেৰা মুখখন দেখাৰ সৌভাগ্য হোৱা নাই ৷ চকুযুৰি দেখিলে জানো পাৰিব নামটো সুধিব ? কিছুমান সমীকৰণ সমাধান কৰাটো মস্কিল ৷ ঠাণ্ডাটোও বৰকৈ পৰিছে ৷ ভৰিৰপৰা কঁপনি এটা লাহে লাহে অনুভৱ হৈছে ৷ সমীকৰণবোৰ মিলি অহা নাই ৷ এতিয়া কোনোবাই কবিতা এটা গাই শুনোৱাহেঁতেন ৷ এই ঠিক "তুমি উজুতি খালা আৰু মই বুকুত বিষ এটা অনুভৱ কৰিলো" ধৰণৰ কিবা এটা ৷ কিবা লিখিছে তাই ৷ মাজে মাজে কলমতো কামুৰি বহি থাকে কিবা ভাবি ৷ কাষৰ খিৰিকিখনেৰে পাত সৰি লঠঙা হোৱা গছজোপালৈ একেথৰে চাই ৰয় ৷ নিৰস ডাল কেইটালৈ চাই সি ভাৱে তাৰ জীৱনটোও চোন তেনেকৈয়েই চলি আছে ৷ সেউজীয়াবোৰ ক’ত জানো লুকাল ৷ এপাকত উঠি গ’ল কিতাপৰ ৰেকবোৰৰ মাজলৈ ৷ সিও উঠি গ’ল কিতাপ বিচাৰি ৷ নে ডুবিব পৰাকৈ এখন সাগৰ বিচাৰি ? সমুখত কিন্তু তেতিয়াৰপৰা কিতাপখন ওলোটাকৈ মেলা আছিল ৷ ভাবিছিল হিন্দী চিনেমাৰ দৰে দুয়ো খুন্দা খাব ৷ সি এপলক চাই ৰ’ব সাগৰ বিচাৰি। তাইৰ হাতৰ পৰা পৰি যোৱা কিতাপখন "sorry" বুলি কৈ তুলি দিব ৷ তাৰখন বাৰু সি নিজেই তুলি ল’ব; বৰ এটা প্ৰত্যাশা নাৰাখে সি ৷ কিন্তু এই 'কিন্তু’বোৰ ! তাই বৰ সাৱধান ৷ খুন্দা খোৱাৰ পৰ্যায়টোও আহি নাপালে ৷ বেচেৰা হীৰুদাৰ কবিতাৰ কিতাপ এখন বুকুত সাৱটি অংকৰ কিতাপখনৰ ওপৰত থ’লে ৷ তাৰ হঠাৎ মনত পৰিল ,ক’ৰবাত পঢ়িছিল, "প্ৰেমে অংক ভুল কৰে, কিন্তু কবিতা ভাল লিখে ৷" হাঁহি দিলে ৷ সিও লিখিব কবিতা ৷
" ফাগুন ফাগুন লগা দুপৰীয়াবোৰত
ধূলি হৈ উৰি ফুৰা ৰাঙলী হাঁহিবোৰ
তোৰেই নাছিল জানো ?
ফাগুনে কাণে কাণে কৈছিল
তোৰ ঢৌ খেলা চুলিকোচাৰে হেনো
সপোন বাগৰে ৷
যেতিয়া সুধিছিল, " শিমলু ভাল পাৱ নে মদাৰ ?"
কিয় জানো এজাৰজোপা বৰকৈ ফুলিছিল !
সাগৰ বিচাৰি বাট হেৰুওৱা ডৰিকণা মই ৷
তই নিমিলা অংকৰ সমীকৰণ ৷
লগ নলগা বৃত্তৰ দুটা বিন্দু আমি !"
...নাই আজিও নাই তাই ৷ কেতিয়া জানো উঠি গ’ল ৷ ঠিকেই ,লগ নলগা বৃত্তৰ দুটা বিন্দু ৷ লাইব্ৰেৰীত মানুহ বুলিবলৈ আঙুলিৰ মূৰত গণিব পৰাকৈ কেইজনমান ৷ ঠাণ্ডাও বাঢ়িছে নহয় ৷ সি লাহেকৈ তাই বহা চকীখনৰ ওচৰলৈ উঠি গ’ল ৷ হাতত কবিতাটো ৷ কিতাপখন টেবুলতেই এৰি থৈ গৈছে ৷ অলপ পাছত সেইখন আকৌ ৰেকৰ হাজাৰখন কিতাপৰ মাজত হেৰাই যাব ৷ হয়তো আধা পঢ়া কিতাপখন এদিন তাই আকৌ বিচাৰি উলিয়াই পঢ়িব !
(আগলৈ)
